خواندن این مطلب
زمان میبرد!
پروژه‌های مشارکت در ساخت یکی از رایج‌ترین روش‌ها برای توسعه املاک و ساخت‌وساز در ایران به شمار می‌روند. این قراردادها، که میان مالک زمین و سازنده منعقد می‌شوند، پیچیدگی‌های حقوقی و اجرایی خاص خود را دارند. یکی از مهم‌ترین و در عین حال چالش‌برانگیزترین بخش‌های هر قرارداد مشارکت در ساخت، توافق بر سر جزئیات اجرایی، به‌ویژه مصالح مورد استفاده در پروژه است. تعیین دقیق نوع، برند و کیفیت این اقلام مصرفی، نقشی حیاتی در پیشگیری از اختلافات آتی، تضمین کیفیت نهایی بنا و حفظ ارزش سرمایه‌گذاری طرفین دارد. در این مقاله، به تفصیل به اهمیت لیست مصالح در مشارکت، نحوه توافق بر سر آن، برندهای معتبر و مسئولیت تهیه آن‌ها خواهیم پرداخت.
شاید در نگاه اول، تمرکز بر جزئیاتی مانند برند شیرآلات یا نوع کاشی کم‌اهمیت به نظر برسد، اما تجربه نشان داده که بخش قابل توجهی از اختلافات در پروژه‌های مشارکت در ساخت، ریشه در ابهامات مربوط به مواد به‌کار رفته دارد. دلایل اهمیت تعیین دقیق لیست مصالح عبارتند از:
توافق بر سر لیست مصالح در قراردادهای مشارکت در ساخت، نیازمند فرآیندی دقیق، شفاف و مبتنی بر مذاکره است که باید پیش از امضای نهایی قرارداد و به عنوان یکی از ضمایم اصلی آن صورت پذیرد. این لیست باید با حداکثر جزئیات، شامل برند، مدل، کد محصول، کشور سازنده و مشخصات فنی دقیق برای تمامی اجزای ساختمان، از مصالح پایه مانند سیمان و گچ تا نازک‌کاری نظیر کاشی، شیرآلات، کابینت، سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی و حتی محوطه‌سازی، تهیه شود. برای جلوگیری از توقف پروژه در صورت عدم دسترسی یا افزایش نامتعارف قیمت یک قلم خاص، بهتر است جایگزین‌های هم‌تراز یا با کیفیت مشابه، با قید “یا مشابه مورد تأیید مالک/ناظر”، پیش‌بینی شده و هرگونه جایگزینی با توافق کتبی طرفین انجام گیرد. استفاده از نظرات کارشناسان، مهندسان ناظر یا معماران مجرب به انتخاب‌های بهینه فنی و کیفی کمک می‌کند. تنظیم این لیست در قالب یک جدول با ستون‌های مشخص (مانند ردیف، شرح کالا، برند، مدل، واحد اندازه‌گیری و توضیحات/جایگزین) نیز به شفافیت و سهولت استفاده از آن می‌افزاید.
انتخاب برند مناسب برای مصالح ساختمانی، یکی از دغدغه‌های اصلی طرفین قرارداد است. اگرچه ارائه لیست کاملی از برندهای معتبر در این مقاله ممکن نیست (زیرا بازار دائماً در حال تغییر است)، اما می‌توان به چند نکته کلیدی برای انتخاب اشاره کرد:
در اکثر قراردادهای مشارکت در ساخت، مسئولیت تأمین و خرید مصالح بر عهده سازنده است، چرا که معمولاً با تجربه و ارتباطات خود می‌تواند مصالح را با قیمت و شرایط بهتری تهیه کند. با این حال، نکات مهمی باید در قرارداد به روشنی تعیین شوند. مالک یا ناظر وی حق دارد بر کیفیت مصالح خریداری شده نظارت کرده و در صورت عدم تطابق با لیست توافقی، خواستار اصلاح یا تعویض شود. سازنده نیز موظف است مصالح را طبق برنامه زمان‌بندی پروژه تهیه کند تا از تأخیر جلوگیری شود، و تأخیر غیرموجه می‌تواند منجر به مسئولیت وی گردد. تکلیف نوسانات قیمت مصالح، مسئله‌ای حیاتی است که باید در قرارداد مشخص شود آیا افزایش قیمت‌ها بر عهده سازنده خواهد بود یا بین طرفین تقسیم می‌شود؛ این امر از بروز اختلافات آتی جلوگیری می‌کند، هرچند تورم شدید و غیرقابل پیش‌بینی ممکن است نیاز به مذاکره مجدد یا بررسی تمدید پروانه ساخت را ایجاب کند. در نهایت، نحوه پرداخت هزینه مصالح نیز باید شفاف باشد، یعنی مشخص گردد آیا این هزینه بخشی از آورده سازنده است یا پرداخت‌ها پس از تأیید پیشرفت کار و به صورت مرحله‌ای انجام خواهد شد.
توافق بر سر لیست مصالح در مشارکت، سنگ بنای یک همکاری موفق و بدون تنش در پروژه‌های مشارکت در ساخت است. این لیست، نقشه راهی برای تضمین کیفیت، کنترل هزینه‌ها و پیشگیری از اختلافات محسوب می‌شود. صرف زمان کافی برای مذاکره، تدوین دقیق و جزئی لیست مصالح با ذکر برندها و مشخصات فنی، و تعیین شفاف مسئولیت‌ها، گامی اساسی در جهت احداث بنایی استاندارد، بادوام و منطبق بر انتظارات طرفین است. به یاد داشته باشید که شفافیت و دقت در تعریف اقلام مورد نیاز در ابتدای مسیر، آرامش و اطمینان را در طول اجرای پروژه و پس از آن به ارمغان می‌آورد و از تبدیل شدن رویای ساخت‌وساز به یک چالش حقوقی فرسایشی جلوگیری می‌کند.
