مقدمه:
بتنریزی سقف، یکی از حساسترین و حیاتیترین مراحل در اجرای سازه است. سقف تیرچه بلوک (چه با بلوک سیمانی و چه یونولیت یا پلاستوفوم) به دلیل رواج بالا، نیازمند دقتی دوچندان در مرحله کنترل نهایی قبل از پمپاژ بتن است. یک بازرسی ناقص میتواند منجر به ضعف سازهای، خزش (شکم دادن سقف)، ترکخوردگی و در بدترین حالت، خطرات ایمنی جبرانناپذیر شود.
به عنوان یک ناظر یا مجری، شما مسئول اطمینان از اجرای دقیق تمام جزئیات مطابق با نقشههای اجرایی و آییننامهها هستید. در این راهنما، چک لیست کاملی را بر اساس تجربیات اجرایی و نظارتی، برای کنترل نهایی سقف تیرچه بلوک مرور میکنیم.
بخش اول: بازرسی چشمی و کلیات جانمایی
قبل از ورود به جزئیات آرماتوربندی، یک بازرسی کلی از وضعیت سقف، بلوکها و تیرچهها ضروری است.
۱. کنترل سلامت تیرچهها و بلوکها:
اولین گام، بررسی سلامت فیزیکی اجزاست.
- تیرچهها: هیچ تیرچهای نباید شکستگی، ترک عمیق یا پاشنه (بتن قسمت پایین) خرد شده داشته باشد.
- بلوکها (یونولیت): بلوکها باید سالم، بدون شکستگی و به درستی در جای خود قرار گرفته باشند. هرگونه سوراخ یا شکستگی بزرگ در بلوکها باید قبل از بتنریزی ترمیم یا تعویض شود تا از فرار بتن (شیره بتن) و پوک شدن سقف جلوگیری گردد.
۲. بررسی فواصل و نشیمن تیرچهها:
- فاصله محور تا محور: فاصله استاندارد تیرچهها (محور تا محور) معمولاً ۵۰ سانتیمتر است. این فاصله را در چند نقطه از سقف اندازهگیری کنید تا از یکنواختی اجرا مطمئن شوید.
- نشیمن روی تیر: تیرچهها باید به اندازه کافی (مطابق نقشه) «در دل تیر» یا روی پلهای اصلی نشسته باشند. انتهای تیرچه نباید صرفاً مماس با لبه تیر باشد.
بخش دوم: کنترل تخصصی آرماتوربندی
این بخش، قلب بازرسی شماست. تمام جزئیات آرماتورها باید به دقت بررسی شوند.
۳. آرماتورهای حرارتی و جمعشدگی (اوتکا):
- جهت و فواصل: این میلگردها برای مقابله با تنشهای حرارتی و جمعشدگی (Shrinkage) بتن اجرا میشوند.
- در راستای عمود بر تیرچهها: فواصل میلگردهای حرارتی معمولاً ۲۵ سانتیمتر است (مطابق آییننامه مبحث نهم).
- در راستای موازی با تیرچهها: (در صورت وجود در نقشه) فاصله میتواند متفاوت باشد.
- بست و همپوشانی: اطمینان حاصل کنید که تمام میلگردهای حرارتی با سیم آرماتوربندی به درستی به هم بسته شدهاند.
۴. آرماتورهای تقویتی منفی (اُدکا – Odka):
در محل تکیهگاهها (روی تیرهای اصلی)، سقف دچار لنگر منفی میشود.
- میلگردهای اُدکا (یا ممان منفی) باید دقیقاً طبق نقشههای اجرایی، با طول و خم مناسب، روی تیرچهها و در قسمت بالای دال بتنی سقف اجرا شده باشند. عدم اجرای صحیح ادکا یکی از دلایل اصلی ترکخوردگی سقف در نزدیکی تیرهاست.
۵. آرماتورهای عرضی (ژوئن یا کلاف میانی):
در دهانههای بلند (معمولاً بالای ۴ متر)، برای یکپارچگی سقف و توزیع بهتر بارها، تیرچههای عرضی (کلاف میانی یا ژوئن) اجرا میشود.
- از اجرای صحیح آرماتورهای فوقانی و تحتانی این کلافهای میانی مطابق نقشه اطمینان حاصل کنید.
۶. کنترل قلابها، خمها و بستها:
- قلابهای ۱۳۵ درجه (لرزهای): در تیرها و کلافها، انتهای خاموتها باید دارای خم ۱۳۵ درجه (قلاب چنگک) مطابق با الزامات آییننامه زلزله (استاندارد ۲۸۰۰) باشد.
- بستن آرماتورها: تمام نقاط تقاطع آرماتورها، بهویژه در محل اتصال به تیرها و کلافها، باید با سیم آرماتوربندی به شکل اصولی (مثلاً گره ضربدری) بسته شده باشند.
بخش سوم: کنترل کاور بتن و آمادگی نهایی
۷. اطمینان از کاور بتن (پوشش بتنی):
کاور بتن، فاصله بین میلگرد تا سطح خارجی بتن است که برای محافظت از میلگرد در برابر خوردگی حیاتی است.
- کاور سقف: در سقفها، کاور روی میلگردهای حرارتی معمولاً باید حداقل ۲.۵ تا ۳ سانتیمتر باشد (مگر اینکه در نقشهها عدد دیگری ذکر شده باشد). این کار توسط اسپیسرهای پلاستیکی یا بتنی انجام میشود.
- کاور تیرها: اطمینان حاصل کنید که کاور بتن در تیرهای اصلی نیز رعایت شده باشد (که بسته به شرایط محیطی میتواند تا ۵ سانتیمتر یا بیشتر هم باشد).
۸. کنترل عرض پاشنه تیرچهها (کِشها):
فاصله خالی بین دو بلوک یونولیت (که قرار است با بتن پر شود) نباید کمتر از ۱۰ سانتیمتر باشد. این عرض، همان جان تیرچه (Rib) را تشکیل میدهد.
۹. بازرسی نهایی از زیر سقف:
قبل از شروع پمپاژ، یک بار دیگر از زیر سقف بازدید کنید.
- مطمئن شوید هیچ درز یا سوراخی وجود ندارد که بتن از آن «در برود».
- جکها و شمعهای زیر سقف باید محکم و در فواصل استاندارد باشند.
۱۰. خم شمشیری پلهها:
اگر بتنریزی پلهها همزمان با سقف انجام میشود، حتماً از اجرای صحیح آرماتورهای شمشیری و اتصالات آنها به سقف مطمئن شوید.
توصیه اجرایی حیاتی (نکته طلایی از دکتر شیخ الاسلامی)
در زمان بتنریزی، یک کارگر ماهر و آماده باید در زیر سقف مستقر باشد.
این یک اقدام پیشگیرانه ضروری است. اگر به هر دلیلی (مثلاً ویبره زدن یا فشار بتن)، بخشی از قالببندی یا بلوکها دچار مشکل شد و بتن شروع به نشت (در رفتن) کرد، این فرد میتواند بلافاصله با گچ، فوم یا تخته، جلوی نشت را گرفته و از پوک شدن و هدررفت بتن در آن ناحیه جلوگیری کند.
نتیجهگیری
کنترل سقف تیرچه بلوک، ترکیبی از دانش فنی (خواندن نقشه و درک آییننامه) و تجربه اجرایی (تشخیص نقاط ضعف چشمی) است. صرف زمان کافی برای این چک لیست، کیفیت نهایی سازه و آرامش خاطر شما را به عنوان متخصص پروژه تضمین میکند.
